سفارش تبلیغ
صبا ویژن
آنچه را نمی دانی مگو که در خبر دادنت از آنچه می دانی متهم می شوی . [امام علی علیه السلام]

مدیریت و برنامه ریزی آموزشی

 ارکان مدیریت از دیدگاه اسلام

هر علمی پایهها و ارکانی دارد که مسائل مربوط در حوزه آن علم بر محور آن ارکان میچرخد و در ارتباط با آن ارکان معنا پیدا می کند. هرگاه یکی از این ارکان متزلزل شود، مجموعه آن سازمان فکری و علمی متزلزل خواهد شد. علم مدیریت نیز دارای ارکانی است که عبارت‌اند از:

1. برنامهریزی:

به تدوین و تعیین فعالیتهایی که باید در محدوده راهها و در چارچوب روشهای مشخص انجام پذیرد، برنامهریزی گویند.

اسلام، دین عبادت و زراعت، دنیا و آخرت، مادیت و معنویت است و به انسان با دیدی جامع مینگرد؛ از این رو به برنامهریزی در ابعاد مختلف مادی و معنوی سخت توجه دارد.

قرآن و سنت، دو منبع غنی و گسترده‌اند که برای برنامه زندگی فردی و اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی، سیاسی و اقتصادی انسان مسلمان و حتی برای پس از مرگ او برنامهریزی دقیقی کرده‌اند.

 2. سازماندهی:

در فرهنگ اسلامی که فرهنگ نظم و انضباط است، سازماندهی جایگاه ویژه‌ای دارد. تقسیم کار، تحدید وظایف، جلوگیری از تداخل امور، و اختیار و آزادی در محدوده مسئولیت، از مسائلی هستند که اسلام برای سعادت انسان ضروری میداند.  

حضرت علی ـ علیه السلام ـ خطاب به مالک اشتر مینویسد:

«ای مالک، بدان که جامعه‌ی تحت نظر تو به طبقات مختلفی تقسیم شده است و کار هیچ گروهی جز با گروه دیگر به کمال نمیرسد و هیچ دستهای از دسته دیگر بینیاز نیست».

یا در جایی دیگر مینویسد:

«ای مالک در کار کارمندانت با دقت بنگر و آنان را پس از آزمایش به کار بگمار».

3. هماهنگی:

 یکی دیگر از ارکان مدیریت، هماهنگی است. مدیر با یک سلسله حرکتها و برنامههای منظم واحدهای مختلف سازمان را به یکدیگر مرتبط می سازد.

 هماهنگی و همسویی در یک سازمان، از اهمیت خاصی برخوردار است و بدون هماهنگی، مجموعه، مجموعه نخواهد بود.

 چنان که پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ پس از هجرت با ایجاد اخوت و برادری بین قبایل و افراد مختلف، انسجام و هماهنگی مطلوبی را به وجود آورد که عامل بسیاری از موفقیتهای آن زمان مسلمین بود.

 4. نظارت:

یکی دیگر از ارکان مدیریت و از وظایف مهم مدیر نظارت و کنترل است. مدیر در حیطه نظارت، باید همه‌ی فعالیتهای مجموعه را با برنامهها بسنجد؛ چنان‌چه آنها با اهداف و برنامهها تطابق داشته باشند، آن مجموعه، مجموعه موفقی خواهد بود.
مولای متقیان حضرت علی ـ علیه
السلام ـ میفرماید:

 «حاکم باید برای اطلاع از مردم، به ویژه طبقه‌ی محروم جامعه، دستگاه خاص نظارتی داشته باشد تا از مشکلات زندگی آنها آگاهی یابد».

«ای مالک از معتمدان خویش، کسی که خداترس و فروتن است، برای نظارت بر زندگی محرومان برگزین تا امورشان را به تو گزارش دهند.»

 اسلام نظارت مستقیم را به آن مفهومی که مدیر در جزئیترین مسائل شخصاً نظارت کند، نمیپذیرد؛ زیرا معتقد است مدیر با پرداختن به کارهای فرعی از کارهای اصلی باز میماند. حضرت علی ـ علیه السلام ـ میفرماید:

 «کسی که خود را به کارهای غیرمهم مشغول سازد، کارهای مهمتر را ضایع میسازد».

به همین خاطر، اسلام نظارت غیرمستقیم را میپسندد، یعنی مدیر از طریق افراد دیگر که به منزله چشم او هستند، کار نظارت بر سازمان را انجام می‌دهد.

 حضرت علی ـ علیه السلام ـ خطاب به مالک اشتر میفرماید:

 «ای مالک، در کارهای کارمندان کاوش کن و چشمهایی را به عنوان بازرس، که دارای خصوصیت صداقت و وفاداریاند، بر آنها بگمار؛ چون بازرسی کارهای آنان در پنهانی، وادارشان میکند تا امانت‌دار باشند و در برخورد با مردم به نرمی و محبت رفتار نمایند».

 حتی اسلام نظارت را به عنوان قانون شرعی و تکلیف الهی وظیفه‌ی همه‌ی مردم میداند تا نسبت به سرنوشت یکدیگر علاقهمند شوند؛ میتوان در امر به معروف و نهی از منکر این نظارت و وظیفه را به روشنی دید.

«مردان و زنان با ایمان، بعضی ناظر و سرپرست بعضی دیگرند، به این معنا که همدیگر را امر به معروف و نهی از منکر میکنند».

5. ارزشیابی:

بررسی میزان رسیدن به اهداف با توجه به امکانات موجود را ، ارزشیابی گویند. اسلام اهمیت خاصی برای ارزشیابی قایل است و آن را تحت عنوان محاسبه‌ی روزانه برای هر مسلمان توصیه میکند.

 چنانکه حضرت امام کاظم ـ علیه السلام ـ میفرماید:

«از ما نیست کسی که هر روز در یک محاسبه به ارزشیابی کارهای خود نپردازد و اگر کار نیکی انجام داد از خدا فزونی آن را نخواهد، و اگر کار زشتی انجام داد، از خدا آمرزش و توبه نخواهد».

نظام تشکیلاتی اسلام با توجه به معیارهای اعتقادی و جهان‌بینی این مکتب تنظیم میشود و مدیر اسلامی کلیه حرکتها و فعالیتهای خود را با ملاکهای مکتبی و اعتقادی هماهنگ میکند و بنابر وظیفه دینی و تکلیف شرعی، اصول و معیارهای ارزشیابی را از این مکتب میگیرد.

 ابزار مدیریت از دیدگاه اسلام

 وسیله و ابزار، در پیشبرد کارها و رسیدن به هدف، اهمیت خاصی دارد؛ زیرا خداوند، خلقت انسان را براساس اسباب و مسببات بنا نهاده و نیز اراده و لطف و قهر خویش را از طریق اسباب اعمال میکند.  

 

منابع :

 

1 آیات و احادیث 

2 - مدیریت اسلامی ، محمدحسن نبوی ناشر بوستان کتاب قم

3– www.bayan.parsiblog.com

4-  www.andisheqom.com  

5- www.islamicmanagement.org

6- www.jalilkhani.blogfa.com  

7- www.yashile.blogfa.com  

 




پریسا زراعت دوست منفرد ::: چهارشنبه 88/2/16::: ساعت 8:13 عصر

>> بازدیدهای وبلاگ <<
بازدید امروز: 5


بازدید دیروز: 4


کل بازدید :130262
 
 >>اوقات شرعی <<
 
>> درباره خودم<<
پریسا زراعت دوست منفرد
سلام این وبلاگ در مورد رشته تحصیلی ام علوم تربیتی گرایش مدیریت و برنامه ریزی آموزشی است .
 
 
>>لوگوی دوستان<<
 
>>موسیقی وبلاگ<<
 
>>اشتراک در خبرنامه<<